Het wordt tijd dat justitie haar 19de eeuwse veren afschudt

Mijnheer de minister,

Beste Vincent,

We willen u van harte feliciteren met uw comeback op het federale niveau en benoeming tot minister van Justitie en Noordzee.

Met Justitie, hebt u zeker  niet voor het gemakkelijkste departement gekozen. Meer nog, het is op dit moment een absoluut zorgenkind. Magistraten en andere actoren binnen Justitie moeten dagelijks aan de slag in een context van acuut geldgebrek, krakkemikkige infrastructuur en een nijpend personeelstekort.

We zijn dan ook verheugd dat het regeerakkoord een forse budgettaire inspanning voorziet. Alleen aanzienlijke investeringen kunnen Justitie definitief de 21ste eeuw in loodsen. U gaf het bovendien zelf al aan: elke Belg moet kunnen rekenen op een justitieel apparaat dat snel, efficiënt en rechtvaardig werkt. Dit is één van de hoekstenen van onze liberale democratie.

Laten we meteen de olifant in de kamer benoemen: de digitalisering van Justitie zal dit hervormingstraject maken of kraken. We beseffen dat u zelf nog maar net in functie bent, maar we werden de laatste dagen geconfronteerd met de zielenroerselen van heel wat ongeruste burgers. De zaak ‘Eveline’ is u wellicht niet onbekend. We gaan dan ook liever niet in op de details van de zaak.

Er viel ons wel iets anders op: de man die zichzelf presenteerde als “Eveline”, maakte reeds verschillende slachtoffers. Dit werd aangegeven bij de politie, maar blijkbaar werd er niets mee gedaan. Door een tekort aan middelen werd nooit een degelijk onderzoek opgestart. Er kwam pas schot in de zaak wanneer drie BV’s hetzelfde overkwam.

Als liberalen weigeren we te geloven dat er in een democratische rechtsstaat als België sprake is van een klassenjustitie, of van een Justitie op twee snelheden. Dit geldt zowel voor daders als voor slachtoffers. Zo begrijpen we ook de verontwaardiging omtrent de verjaring van de Fortis-zaak, waardoor de hoofdrolspelers de juridische dans wisten te ontspringen. Fortis-voorman Jean-Paul Votron en Sean Dhondt hebben vandaag meer met elkaar gemeen dan ze zelf zouden vermoeden.

Dat het departement Justitie structureel ondergefinancierd is, is een zwaar understatement. We bengelen aan de Europese staart als het gaat om investeringen in Justitie. We zijn zoetjesaan de naam rechtsstaat onwaardig. Willen we de relatie tussen Justitie en burger niet compleet laten verzuren, moet dringend ingezet worden op een modern Justitie dat voldoet aan de noden van vandaag. 

Naast inzetten op digitalisering bínnen Justitie, hopen we bovendien dat u ook het nodige in gang kan zetten om ‘de digitale misdrijven” au sérieux te nemen, we zijn immers anno 2020. Phishing, catfishing, identiteitsfraude, verspreiden van naaktfoto’s … tijd om gepaste maatregelen te nemen en af te stappen van de vooroordelen die er nog steeds over bestaan. 

De digitalisering en democratisering van Justitie zijn immers twee kanten van dezelfde medaille. Via enkele eenvoudige ingrepen kan eindelijk paal en perk gesteld worden aan de vele inefficiënties die leiden tot de (schijn van) klassenjustitie. Dit verkleint de kans dat digitale misdrijven onder de radar blijven.

Ook moet eindelijk werk gemaakt worden van een gedigitaliseerde, gecentraliseerde en geanonimiseerde rechtspraakdatabank. De wettelijke basis hiervoor is reeds door het parlement gestemd. Op die manier beschikken we eindelijk over objectieve data waarop de lang aangekondigde werklastmetingen toegepast kunnen worden. Zo kunnen inefficiënties, gerechtelijke achterstanden of verschillen in straftoemeting blootgelegd worden en is beleid op maat mogelijk. Maar daar komen we ongetwijfeld nog op terug... De know-how en whizzkids zijn er, enkel de wil en durf ontbreken nog.

Het is aan u, mijnheer de minister, om de neuzen binnen uw beleidsdomein in dezelfde richting te krijgen en Justitie haar 19de eeuwse veren te doen afschudden. 

We wensen u alvast veel succes met dit project en hopen op … justice for all.

Janna Bauters en Lieselot Van Mol

Tweede en derde ondervoorzitter van het Liberaal Vlaams Verbond