De meeste mensen deugen, volgens de liberaal alleszins

Als Linkin Park in de massaal bekeken clip van ‘Numb’ niet duidelijk had geportretteerd dat het nummer gaat over een jongere die de druk van anderen  als bedreigend ervaart voor zijn identiteit, zou ik de overheid aanduiden als de muze achter de hit. “Can’t you see that you’re smothering me? Holding too tightly, afraid to lose control.” Als liberaal hoor ik het individu meeroepen voor vrijheid en zelfontplooiing (een lockdown doet overanalyseren). Maar het is jammer genoeg hetzelfde individu dat vaak misbegrepen wordt.

Intenties van onze medemensen trekken we maar al te vaak in twijfel. We schrijven ze toe aan egoïsme. We gaan ervan uit dat wie iets goed doet voor een ander, dat eigenlijk doet om daar zelf een voordeel uit te halen. Voor dergelijke zwartkijkers is altruïsme een illusie.  Ten opzichte van politiek is dit wantrouwen nog veel duidelijker.

In ‘De meeste mensen deugen’,  zijn ode aan de mensheid, maakt Rutger Bregman komaf met dat zwartkijken en de media, die buiten de lijnen van de realiteit kleuren. In zijn boek bewijst hij dat de mens goed is, met het positieve been vooruit gestrekt. Een gevaar voor de overheid, want als de mens zichzelf onder controle kan houden, is er geen nood meer aan Vadertje Staat en zijn alziende oog.

Zowel media als politiek zijn, soms onbewust, schuldig aan het verkondigen van een fout mensbeeld. Het gezegde ‘geen nieuws is goed nieuws’ spreekt hierover boekdelen. Iedere dag komt een bom aan negatieve informatie onze woonkamer binnen, klaar om in ons gezicht te ontploffen en ons mensbeeld te beïnvloeden. Het zijn niet  per se onwaarheden, maar evenmin volledige waarheden, want wie informatie deelt, mag de context niet buitenspel zetten.

Maar wat moeten we nog geloven? Is de mens nu een zelfzuchtig wezen of een goeddoener? In een crisis wordt dit vaak duidelijk. Ook Bregman kaart in zijn proloog aan dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de mensen net een enorme veerkracht toonden. Ik sluit me daarbij aan, want ook nu, in volle coronacrisis, boomt de mensheid. Terwijl de overheid zijn logge gevaarte up to speed probeert te krijgen, neemt het individu initiatief,  gebaseerd op gezond verstand, in zowel het eigen als het algemeen belang. Solidariteit zit immers ingebakken in de mens en hoeft niet collectivistisch gecontroleerd of georganiseerd te worden. De mens is solidair, zelfvoorzienend en positief.

Hierbij dringt de vraag naar vrijheid zich dan ook steeds meer op. Het liberale schip zet de mens als individu aan het roer. Deze vaart zijn eigen koers en is verantwoordelijk voor waar hij of zij naartoe gaat. Die interne kracht bezit de mens. Op het overheidsschip heeft de staat het roer stevig in handen. De kaart is vooraf uitgestippeld en de koers is al bepaald. Daarbij gelden veel te veel regels. Wil je meevaren? Dan moet je verplicht bijdragen  … uit solidariteit.

Solidariteit verliest haar kracht door de afdwingbaarheid die aan deze term wordt gebonden, maar moet komen  vanuit een bepaalde menselijkheid. De angst dat deze zonder overheidsinmenging niet tot uiting kan komen, is irrationeel. Het is niet de overheid die klapt voor de zorg, koffiekoeken naar de corona-afdeling in het ziekenhuis brengt, of voor de oudere buurvrouw om boodschappen gaat.

Is dit dan een pleidooi voor het overboord gooien van de overheid? Niet per se. Het is een pleidooi voor meer mens en meer vrijheid in het mens zijn. Want de meeste mensen deugen, volgens deze liberaal alleszins.

Lara De Winter - Aspirant bestuurslid LVSV Antwerpen