Ben ik wel ‘woke’ genoeg? – Martin Harlaar

Dat vraag ik mij de laatste jaren steeds vaker af. Ik droom er zelfs van. Geregeld word ik nat van het zweet wakker uit steeds dezelfde nachtmerrie. Ik zit in een klaslokaal en moet van een bont gezelschap studenten de vraag beantwoorden waar ‘LGBTQIAPK+’ voor staat, in de juiste volgorde, en het wil mij maar niet lukken. Geen probleem toen het nog twee of drie letters waren, maar in de afgelopen jaren kwam er bijna in elke nachtmerrie wel weer een letter bij, dus er was echt geen beginnen aan.

Of ik wel ‘woke’ genoeg ben, vroeg ik mij ook af toen ik in de krant van 22 april 2021 las dat de American Humanist Association (AHA) Richard Dawkins zijn eretitel ‘Humanist van het Jaar 1996’ had ontnomen. Ik las dat Dawkins uitspraken zou hebben gedaan die gemarginaliseerde groepen vernederen. Als linkshumanist stuit het mij vanzelfsprekend tegen de borst als gemarginaliseerde groepen vernederd worden. Ik had dat niet achter Dawkins gezocht. De druppel zou deze uitspraak van Dawkins zijn geweest: "Sommige mannen kiezen ervoor om zich als vrouw te identificeren, en sommige vrouwen kiezen ervoor om zich als man te identificeren. Je zult worden belasterd als je ontkent dat ze letterlijk zijn zoals ze zich identificeren."

Ik begreep na twee keer lezen nog niet helemaal wat deze uitspraak zo abject maakte en wist dat het daarom moest liggen aan mijn gebrekkige ‘wokeness’. Beschaamd en op zoek naar meer helderheid surfte ik naar de site van de AHA.

‘Regrettably, Richard Dawkins has over the past several years accumulated a history of making statements that use the guise of scientific discourse to demean marginalized groups, an approach antithetical to humanist values. His latest statement implies that the identities of transgender individuals are fraudulent, while als simultaneously attacking Black identity as one that can be assumed when convenient. His subsequent attempts at clarification are inadequate and convey neither sensitivity nor sincerity. Consequently, the AHA Board has concluded that Richard Dawkins is no longer deserving of being honored by the AHA, and has voted to withdraw, effective immediately, the 1996 Humanist of the Year award.’ Ik heb voor u enkele woorden die mij opvielen cursief gemaakt. Ik vind de onderbouwing van de AHA Board weinig concreet, misschien zelfs een tikkeltje suggestief.

Op 21 april 2021 publiceerden filosofe Rebecca Goldstein (Humanist van het Jaar 2011) en experimenteel psycholoog Steven Pinker (Humanist van het Jaar 2006) een open brief waarin zij protesteerden tegen het besluit van de AHA om Dawkins zijn eretitel te ontnemen. Op 22 april 2021 zette Pinker de brief op zijn Twitterpagina. Ik citeer twee alinea’s: ‘The Humanist Manifesto III declares that “the lifestance of humanism [is] guided by reason.” Since no one is infallible, reason requires that a diverse range of ideas be expressed and debated openly, including ones that some people find unfamiliar or uncomfortable. To demonize a writer rather than adress the writer’s arguments is a confession that one has no rational response to them.’ En verder ook: ‘The illiberal response is all the more damaging to an organization that claims to repudiate the repressive practices of religion. It has not been lost on commentators that an association of “freethinkers” has deemed certain thoughts unthinkable, nor that it is enforcing dogmas and catechisms by excommunicating a heretic. The AHA is turning itself into a laughingstock.’

Wat houdt ‘woke’ eigenlijk in? Wikipedia beschrijft het als volgt: ‘Woke is a term that refers to awareness of issues that concern social justice and racial justice. It is sometimes used in the African-American Vernacular English expression stay woke. Woke resurfaced in 2014 during the Black Lives Matter movement as a label for vigilance and activism concerning racial inequalities and other social disparities such as discrimination against the LGBTQ+ community, women, immigrants and other marginalized populations.’

Dat klinkt allemaal heel links, maar zo nu en dan komen er bij het zien van ‘woke’-acties bij mij associaties boven met de beginjaren van het fascisme. Ik weet niet goed hoe ik dat moet uitleggen, maar misschien kent u de beelden uit 2017 van studenten op de Evergreen State College (Olympia, Washington, USA) die de progressieve professor Bret Weinstein beschuldigen van racisme. Als introductie kan ik dit zeven minuten durende filmpje aanbevelen dat werd gemaakt toen de acties nog in volle gang waren: Campus Argument Goes Viral As Evergreen State Is Caught In Racial Turmoil (HBO) - YouTube Aan het eind zegt een ‘woke’-studente: ‘Hopefully, long-term, we can just weed out people like Bret.’ Bret Weinstein en zijn vrouw Heather Heying die daar ook doceerde werden inderdaad als onkruid weggeschoffeld. Een ruggengraatloze hoofdrol was daarbij weggelegd voor de President of Evergreen State College, George Bridges.

Je niet laten intimideren. Niet bang zijn om een afwijkend geluid te laten horen. Niet aarzelen om voor je overtuiging uit te komen en de discussie aan te gaan. Ruggengraat tonen. Hoe moeilijk is dat?

Tot slot. Voor het geval u twijfelde over de letter P in ‘LGBTQIAPK+’. Die staat niet voor Pedofiel, maar voor Panseksualiteit. Als dat begrip u niets zegt, dan zou het best eens kunnen zijn dat u toch minder ‘woke’ bent dan u dacht.

Martin Harlaar is historicus en eindredacteur van het boek ‘De Getemde Mens’