Kleine filosofie van de digitale onthouding - Hans Schnitzler
Dat we zo ondertussen met zijn allen zwaar verslaafd zijn aan onze tablet of smartphone is zeker geen nieuws meer. Daarom heeft de auteur Hans Schnitzler verschillende testen met meer dan honderd studenten gedaan om uit te zoeken wat er gebeurt als men zich minstens een week afsluit van het elektronisch/digitaal gebeuren en terug gewoon, of eerder normaal rondloopt in de analoge wereld. Via vragenlijsten en diepte-interviews kon hij heel wat boeiende lessen trekken uit deze “onthoudingsoefening”. Deze worden klaar, bondig en overzichtelijk beschreven in dit boekje (slechts 110 bladzijden tekst).
Voornaamste vaststelling: naar analogie met de grotbewoners van Plato die dachten dat de schaduwen die ze op de rotswand zagen de werkelijkheid weergaf, beseffen wij niet meer dat de we een totaal vertekend en vooral vernauwd beeld van de realiteit hebben, door steeds naar de wereld te “kijken” door ons elektronisch speeltje, een tablet of smartphone). Het vastleggen én delen van een statisch beeld, lijkt belangrijker te worden dan het doelbewust beleven en genieten van wat er zich werkelijk voor en buiten onze camera afspeelt. Een museumbezoek verwatert (of moeten we zeggen ontaardt) in een race om van het ene naar het andere fotogenieke beeld te hollen, vlug het beeld vastleggen en te delen met zoveel mogelijk van onze volgers, zonder dat we ons zelf nog de tijd en rust gunnen om te genieten van wat er echt te zien is.
Het laten zien aan anderen van waar wij mee bezig zijn, lijkt belangrijker dan er zelf van te genieten. Deze race maakt ons onrustig en geeft veel stress, want er is nog zoveel dat wij willen “delen” met anderen. Maar deze informatiestroom loopt uiteraard ook in de andere richting. Want al onze volgers willen ons ook deelachtig maken van wat zij op dit moment aan het “beleven” zijn. Dus komen we in een maalstroom terecht van oppervlakkige prikkels, wat – zelfs in niet zo extreme situaties – reeds kan leiden tot stress en burn-outs. Rond heel dit gebeuren houdt de auteur ons een spiegel voor, om toch eens kritisch naar onszelf te kijken.
Schnitzler roept ook een aantal meer filosofische vragen op: hoe ver vervreemd zijn wij van onszelf en van de werkelijkheid die ons omgeeft? Door deze versplintering van prikkels, met hoeveel aandacht kunnen wij nog echt focussen op de dingen die er voor ons echt toe doen? In welke mate zijn de “data industriëlen”, die een heel goed zicht verkrijgen op al wat wij doen en zelfs denken, bezig ons te misleiden, om ons dingen te laten doen (en zelfs zeggen) die vooral hen heel goed uitkomen ?
Kortom een heel actueel boek met prikkelende vragen over ons “gedrag” wanneer er een tablet of smartphone in de buurt is en een warme oproep om regelmatig aan periodieke digitale onthouding te doen.
Hans Schnitzler, Kleine Filosofie van de digitale onthouding, De Bezige Bij, 2017
Recensie door MarkBienstman
