Wanneer solidariteit totalitair wordt
In De Standaard van 2/01/2021 vermeldt filosoof Patrick Loobuyck de invoering van een solidariteitstaks voor wie zich niet wil laten vaccineren. Als overtuigd voorstander van vaccinatie ben ik het fundamenteel met hem oneens. Want hoe je het ook noemt, blijft het een verkapte, financiële boete voor mensen die zich niet preventief willen laten inenten. En als we een ding kunnen leren uit de geschiedenis, is het dat zoiets niet werkt.
In 1853 keurde het Britse parlement een verstrenging van de Vaccination Act goed. Verschillende liberale parlementsleden verzetten zich hiertegen en voorspelden dat zulke maatregelen het omgekeerde effect zouden hebben. Ze kregen gelijk. In datzelfde jaar schoten de eerste antivaccinatiebewegingen in verschillende Britse steden als paddenstoelen uit de grond en ontstond er een massale campagne tegen vaccinatie.
In de 30 jaar die erop volgden wonnen deze groepen alleen maar aan belang en wisten steeds meer volgers achter zich te scharen. Nochtans was er tegen de wet van 1841, die vaccinatie niet verplichtte maar wel gratis maakte, helemaal geen sprake van groot protest. Het was net deze vrijwilligheid die ervoor zorgde dat tien jaar later meer dan de helft van de bevolking gevaccineerd was.
De verstrengingen sinds 1853 konden telkens rekenen op felle tegenreacties. Bijgevolg werden er rond 1870 in Leicester bijvoorbeeld nog maar 707 van de 2280 borelingen gevaccineerd en liepen er meer dan 6000 rechtszaken tegen mensen die zichzelf of hun kinderen niet wilden laten inenten. Rechters gaven er de brui aan en wilden geen vaccinatiezaken meer behandelen[1]. Uiteindelijk leidde dat tot de oprichting van een commissie die moest nagaan of verplichte vaccinatie nog wel verdedigbaar was. Resultaat: het vertrouwen in vaccinatie was nooit zo laag geweest. Hoewel Loobuycks voorstel vaccinatie niet expliciet verplicht, staat er wel een soort boete tegenover voor wie dat niet doet. Hetzij financieel, hetzij sociaal door bijvoorbeeld uitsluiting van het openbaar vervoer.
Dat sommigen bewust niet pleiten voor een expliciete verplichting van vaccinatie, maar voor een taks is nog veel problematischer en gevaarlijker. In de meeste gevallen is een taks gekoppeld aan het verbruik van goederen of diensten. In dit geval is er geen verbruik en zal de overheid een taks heffen omdat men een bepaald gedrag niet stelt. Dat zou de staat een enorme macht geven. Die zou ons dan voor alles wat we niet doen, uit overtuiging of andere redenen, een taks kunnen opleggen omdat er op een of andere manier een maatschappelijke kost aan verbonden is. Dat is dramatisch voor het vrije denken en ruikt naar een staat die zijn burgers naar believen kan conformeren.
Wie niet kan bewijzen dat hij voldoende vezels eet zou dan kunnen getaxeerd kunnen worden omdat hij of zij meer kans loopt om darmkanker te krijgen, wie geen kastickets kan voorleggen met voldoende afrekeningen van fruit en groenten, zal van de fiscus een aanslag krijgen … Of erger: wie sociale dienst weigert, zoals zwerfvuil rapen, zou een bijkomende belasting moeten betalen omdat de samenleving het in zijn of haar plaats moeten doen.
Het is net onze huidige organisatie van solidariteit die ervoor zorgt dat mensen vrije keuzes kunnen blijven maken, zonder te worden gedwongen om iets te doen wat de macht van dat moment goed acht.
David Van Turnhout
Voorzitter Liberales
Rechtzetting: In de eerste versie van dit opiniestuk schreef ik dat Patrick Loobuyck pleitte voor een taks op niet vaccinatie. Hij stelde in zijn opiniestuk echter enkel dat het tot de mogelijkheden behoorde.
[1] US National Library of Medicine, Archives of desease in childhood, anti vaccination leagues.
