Solidariteit en ouderen - Geert Messiaen

Dit opiniestuk heb ik neergepend in volle coronacrisis .

De reden van dit stuk vloeide  hoofdzakelijk voort uit gelezen krantenkoppen als «  geen bezoek in Vlaamse woonzorgcentra: blijf uit de buurt van ouderen «  « breng zwakste rusthuisbewoners met corona niet meer naar het ziekenhuis  » «  tientallen Spaanse ouderen sterven eenzaam in rusthuizen » «  laat ouderen niet in de steek « .

Hoewel dergelijke boodschap ook voor de hele samenleving van tel is /was - je weet wel de afstandsregel in acht nemen en  onze gezamenlijke  plicht om besmetting  te vermijden en te voorkomen, deed het  me landen bij de vergrijzingspolitiek en de plaats van de oudere in onze samenleving .

Waar blijft het coherent vergrijzingsbeleid in ons land ?
Is dezelfde overheid zich voldoende bewust van de vergrijzing van de bevolking ?
Geldt dit eveneens niet voor alle landen van de wereld ?
Is de reclamewereld klaar voor de ouderen ?
Is de banksector er klaar voor ?
Hoe worden ouderen in de media voorgesteld ?
In Courant - lente editie 2020 lees ik - « ondanks de toename van het aantal ouderen in de samenleving , valt het op dat in de populaire media nauwelijks aandacht aan ouderen wordt besteed , zo blijkt uit een onderzoek van de vier grootste Vlaamse kranten tussen 2000 en 2008 - voor vrouwelijke 65 plussers is de situatie dramatisch vergeleken met de mannelijke senioren halen zij tot de helft minder de krant - nieuwsberichten over 80 plussers , één van de sterkst groeiende Vlaamse bevolkingsgroepen , zijn al jaren dun bezaaid . »

Hieruit volgt dat jongeren en dertigjarigen  vaak een vertekend beeld hebben van wat senioren hele dagen uitrichten. Ontstaan op die manier geen stereotypes als ouderen die eenzaam, incompetent en totaal afhankelijk zijn. Zou dit niet één van de redenen kunnen zijn die leiden tot leeftijdsdiscriminatie ?

Weliswaar is het ook een realiteit dat senioren de dag van vandaag zich enthousiast engageren in het verenigingsleven. Eén oudere op twee is aangesloten bij een vereniging. Meer zelfs , ouderen bij zestigers, zeventigers zetten zich in als vrijwilligers namelijk  21 % van de zestigers, 16 % van de zeventigers en ...10 % van de tachtigers.

Laat ons waakzaam zijn en vooral blijven,  dat we de solidariteit die al jaren wankelt, niet nog verder in het gedrang te brengen. Op sociale media las ik recent « Voor corona ben je aan 60 jaar oud en fragiel - maar om op pensioen te gaan nog jong en in topvorm. » De recente richtlijn  van de geriaters aan rusthuizen  «  breng zwakste rusthuisbewoners met corona niet meer naar het ziekenhuis «  roept terecht vragen op bij het verzorgend rusthuispersoneel - die worden geuit op een rationele, emotionele, gevoelige manier - laat ons ook niet vergeten  dat het hier gaat  over een beslissing van leven en dood.

Wat is de  betekenis en wat is menswaardig  en mensonwaardig handelen in dergelijke situatie ?
Brengt de zogenaamde Clinical Frailty Scale inderdaad  het nodige soelaas voor de zorgverleners in rusthuizen en woonzorgcentra , bij het nemen van de beslissing om ouderen te laten overlijden in een voor hen vertrouwde omgeving.
Met andere woorden is deze richtlijn een doen- richtlijn op basis van de Clinical Frailty Scale en of een ethische richtlijn ? Ja, we  bevinden ons hier op de dunne koord van het ethisch gevoel.

De toegankelijkheid van de zorg heeft uiteraard ook een belangrijk ethische dimensie.
Wanneer we over toegankelijkheid spreken, moeten we beginnen met de juiste vragen te stellen om de juiste antwoorden te krijgen. Terugkomend op mijn noodkreet - staat het solidariteitsprincipe  door de coronacrisis niet nog meer onder druk? Ik bedoel de solidariteit tussen generaties en de beslissingsfase over leven en dood, inzonderheid wat ouderen betreft .

Professor Elchardus van de VUB voerde in 2013 al een onderzoek naar het solidariteitsgevoel.
Dertig procent van de Vlamingen  zien liever geen tussenkomst van de gezondheidszorg meer voor terminale patiënten of mensen die in coma verkeren of voor degene die er een  ongezonde levensstijl op na houden , zoals roken, drinken, lijden aan obesitas, geen fiets- of motorhelm dragen en daar maar als eerste financieel voor moeten opdraaien. De helft vindt dat niet -rokers bij een hartoperatie voorrang moeten krijgen op rokers. 85-plussers zijn vogelvrij , want maar liefst veertig procent van de Vlaamse bevolking pleit ervoor om deze mensen niet langer in aanmerking te laten komen voor medische ingrepen vanaf 50.000 €, tenzij ze daarvoor zelf financieel opdraaien .

Samen met Katia Belloy van Artsenkrant zeg ik duidelijk «  de beleidsmakers moeten de financiering van ons systeem op het principe van solidariteit blijven stoelen en vooral uiteindelijk denken op lange termijn.
Ik voeg er echter onmiddellijk ook aan toe en uiteindelijk ...volle aandacht schenken aan een geïntegreerd gezondheid- en vergrijzingsbeleid .

Solidariteit tussen en onder generaties is in het jaar 2020 , het jaar van de corona , meer dan ooit een must in onze huidige samenleving


Geert Messiaen
25 maart 2020