In memoriam Guy Schrans (1937-2018)

Na zijn emeritaat legde Guy Schrans zich toe op het schrijven, vooral over zijn geboortestad Gent en over onderwerpen als de vrijmetselarij en het liberalisme. Zijn boeken – vaak met de steun van het Liberaal Archief uitgegeven – tonen zijn passie voor lokale geschiedenis, maar ook zijn parate feitenkennis en eruditie. Als voornaamste titels onthouden we Vrijmetselaars te Gent in de XVIIIde eeuw en Tussen burgerpak en blauwe kiel. Sociaal-liberalen te Gent 1789-1914, twee boeken die van blijvend belang zullen zijn voor het bestuderen van de Gentse (liberale) geschiedenis.

Een besnijdenis-light bestaat niet - Assita Kanko

Artikel 409 van het Belgische Strafwetboek zegt duidelijk dat al wie enige vorm van genitale verminking ‘bij een persoon van het vrouwelijke geslacht vergemakkelijkt of bevordert, met of zonder haar toestemming, zal worden gestraft met gevangenisstraf van drie jaar tot vijf jaar’. Begin deze week heb ik vernomen dat genitale verminkingen van vrouwen ook door Belgische artsen zouden worden toegepast. Toen ik het hoorde, moest ik even gaan zitten. En toch kwam het bericht niet echt als een verrassing.

Der Hauptmann - Robert Schwentke

De laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog: anarchie en willekeur nemen de overhand. De vluchtende korporaal Willi Herold vindt een achtergelaten uniform van een kapitein van de Duitse Luchtmacht. Vermomd als 'Hauptmann Herold' verzamelt hij soldaten om een denkbeeldige opdracht uit te voeren die hij persoonlijk van Hitler zelf zou gekregen hebben. Op overtuigende wijze brengt Der Hauptmann het morele bankroet in Duitsland tot leven in de weken voorafgaand aan de totale nederlaag in WO II. 

De existentialisten - Sarah Bakewell

Het meest karakteristieke boek van het existentialisme, en tevens het meest invloedrijke, is volgens Bakewell Simone de Beauvoirs meesterwerk De tweede sekse, uit 1949. De Beauvoir maakt duidelijk hoe vrouwen reeds als kind een rol wordt aangepraat, hoe ze gedefinieerd en bepaald worden door de conditionerende mannelijke blik, hoe ze daardoor vervreemden van zichzelf, geen authenticiteit meer ervaren en bovendien niet beseffen dat ze levenslang taken uitvoeren die hen zijn opgedrongen. Recensie door Johan Braeckman.

De atheïstische moslim - Ali Rizvi

Deze vertaling uit het Engels van het reeds in 2016 verschenen boek The Atheist Muslim, is een paradox op zich. De doelgroep die het meest zou zijn gebaat bij het lezen én verwerken  van dit boek, zal en mag dit boek waarschijnlijk nooit onder ogen krijgen. En dat is echt jammer. Vanuit zijn eigen levenservaring vertelt de auteur hoe hij, dankzij zijn ouders die hem steeds hebben aangezet tot kritisch denken, van gelovige moslim naar een verdraagzame atheïst is geëvolueerd. Recensie door Mark Bienstman.

Mythos - Stephen Fry

Mythos houdt je van begin tot eind aan je stoel gekluisterd. Zelfs de met weetjes volgestouwde noten onderaan bijna elke bladzijde en de schelms pedante opmerkingen van Fry de schoolmeester verhogen het leesplezier. Fry’s cruciaalste conclusie van de Griekse mythen ten slotte is dat ze de mens een spiegel voorhouden. Net als de goden is ook de mens ‘krijgshaftig maar creatief, wijs maar woest, liefhebbend maar jaloers, teder maar bruut, gevoelig maar wraakzuchtig.’ Recensie door Joseph Pearce.

Volgens prof. Duyck moeten we niet lang zoeken naar de oorzaak van de achteruitgang van ons onderwijs: de focus op leerprestaties is in ons onderwijs volledig naar de achtergrond verschoven. Alle aandacht gaat naar welbevinden en het wegwerken van sociale ongelijkheid, op een manier die de cognitieve ontwikkeling van de leerlingen, het eigenlijke leren, niet ten goede komt. Dat geldt ook voor de ongebreidelde didactische vernieuwingsdrang waaronder ons onderwijs de laatste decennia bedolven werd. Interview door Thomas Lemmens.

Hoe linkse denkers een monster baarden - Maarten Boudry

De postmodernisten hebben een vorm van vandalisme gepleegd op de kernbegrippen van de wetenschap en de verlichting – objectiviteit, representatie, gedeelde werkelijkheid, en bovenal ‘waarheid’. Dat leidt tot een vorm van schadelijk relativisme die helaas nog steeds erg invloedrijk is in bepaalde delen van de academische wereld. Wat ook klopt, is dat post­modernisme vooral door linkse denkers werd ontwikkeld en omarmd. Het postmodernisme draagt een emancipatorische belofte in zich, die links aanspreekt.

Onlife. Hoe de digitale wereld je leven bepaalt - Katleen Gabriels

In acht hoofdstukken bespreekt Gabriels de ethische, sociale en politieke gevolgen van de toenemende digitale verbondenheid in de onlifemaatschappij. We maken zo gretig gebruik van digitale toepassingen, dat we vergeten dat we de bedrijven, die ze vaak gratis aanbieden, eigenlijk betalen met onze data. Het opzoeken op Google, leuk vinden op Facebook en berichtjes tweeten op Twitter is voor veel mensen een aangenaam tijdbedrijf maar niet onschuldig. Alles draait om geld. Recensie door Dirk Verhofstadt.

Toen het licht uitging in Parijs - Ronald C. Rosbottom

Zeventig jaar na het einde van de oorlog worstelt Frankrijk immers nog altijd met de herinneringen aan de beproevingen tijdens de bezetting. Waar eindigden de aanpassing en waar begon de collaboratie? Hield la collaboration horizontale ook heulen met de vijand in? Is geweldloos verzet wel echt verzet? Zijn verzetsstrijders helden van la France éternelle of zijn ze verantwoordelijk voor de dood van onschuldige burgers? En werd er genoeg gedaan om de Joden te redden? Recensie door Joseph Pearce.

Elke ouderling die sterft, is een bibliotheek die in vlammen opgaat - Assita Kanko

Om te beginnen ben je op je zevenenvijftigste nog niet oud. Bovendien is ouder worden geen ziekte. Het is alleen de tijd die voorbijgaat. Die tijd drukt zijn stempel op ons, hij kleurt onze glimlach en ziet erop toe dat onze persoonlijkheid duidelijker aan het licht komt. Is het normaal dat, naarmate we ouder worden, we steeds meer met paternalisme moeten afrekenen? Dat mensen steeds meer dingen voor ons gaan beslissen, of dat we in een vakje terechtkomen dat alleen nog goed is om te worden aangekruist?

70 jaar vrouwenstemrecht - Gwendolyn Rutten

De toekenning van stemrecht voor vrouwen 70 jaar geleden betekende niet dat ze vanaf dan gelijk behandeld werden. Ik geef een paar voorbeelden. Tot 1958 zei de wet dat vrouwen hun man moesten gehoorzamen. Pas in 1965 deelden moeder en vader de ouderlijke macht, al besliste de vader nog altijd in geval van meningsverschil. Pas in 1976 kregen ze het recht om een eigen bankrekening te openen. Pas in 1989 werd verkrachting binnen het huwelijk strafbaar gesteld. Pas in 1993 kon een vrouw de Belgische troon bestijgen.

Democratie is wat we er zelf van maken - Rolf Falter

Democratie is in haar essentie een systeem waarbij je de machtsoverdracht vreedzaam organiseert. Idealiter is dat tegenwoordig van centrum-links naar centrum-rechts en omgekeerd, na zo’n acht à tien jaar. Een nieuwe regering zet haar nieuwe frisse ideeën, die door de kiezer zijn goedgekeurd, om in beleid, verkrijgt een tweede ambtstermijn, zoekt verder in dezelfde richting, gaat wat overdrijven, verzandt in de karikatuur of de stagnatie. Dan is het tijd voor de aflossing.

Lied der revolutie - Russell Shorto

In de Amerikaanse grondwet stond weliswaar ‘All men are created equal’, maar dat gold de facto alleen maar voor witte rijke mannen, niet voor vrouwen, (zwarte) slaven, indianen en armen. De enige conclusie die je uit dit prachtige Lied der revolutie kunt trekken is dan ook dat de problemen die George Washington en zijn opvolgers, door een kippige kijk op het begrip ‘vrijheid’, destijds niet hebben opgelost tot van vandaag in de Verenigde Staten blijven voortwoekeren. Recensie door Leo De Haes.

Bye Bye Germany - Sam Garbarski

1946, het naoorlogse Duitsland. De Joodse David Berman en zijn vrienden zijn er ternauwernood in geslaagd om te ontsnappen aan de vervolgingen door de nazi's. Ze hebben nu nog maar één doel: Amerika! Maar om te emigreren heb je geld nodig, veel geld. Met humor, trucs en lef gaan ze de huisdeuren van de stad Frankfurt am Main langs, om de vrouwen die er wonen verschillende soorten huislinnen - zoals lakens en handdoeken - te verkopen op bestelling. En met succes.

Red Europa - Ulrike Guerot

Ulrike Guerot schreef een fenomenaal boek, waarin zij haar kritiek op de EU onderbouwd formuleert. Maar ze gaat veel verder dan enkel de kritiek en schetst een perspectief waar wij Europese burgers werkelijk iets aan hebben: een daadwerkelijke democratie van en voor burgers waar de schaal van de moderne maatschappij wordt teruggebracht naar autonome regio’s, waar de natiestaten worden afgebroken en waar op basis van het beginsel ‘één persoon, één stem’ een Europese regering wordt gekozen. Recensie door Enno Nuy.

Wij Europeanen - Wim de Wagt

Wim de Wagt brengt een verhaal van sterke politieke figuren die schipperend tussen ideaal en realiteit een betere wereld pogen te realiseren en dan dient men daaronder, in de nasleep van een vernietigende oorlog, vooral te verstaan het bewerkstelligen van een duurzame vrede door een nauwere samenwerking. Voor de Fransen, met als centrale persoonlijkheid Aristide Briand, was dat in de eerste plaats een politieke samenwerking, voor de Duitsers met Gustav Stresemann, een economische. Recensie door Hendrik Vanmassenhove.

We do things differently - Mark Stevenson

Met zijn boek toont Mark Stevenson aan dat innovatie doorgaans een bottom-up en niet zozeer een top-down proces is. Uitvindingen worden vaak gedaan door praktische geesten die in de reële wereld staan en niet zozeer door laboranten in Silicon Valley of de London School of Economics. Daarbij komt dat Stevenson een begenadigd verteller is en, in zijn vrije tijd, ook optreedt als stand-upcomedian. Zijn boeken stralen optimisme en geloof in de vooruitgang en de wetenschap uit. Recensie door Dirk Verhofstadt.

De Verlichting als kraamkamer - Jabik Veenbaas

Nu religieus fanatisme en wereldlijk populisme elkaar naar de keel grijpen, is het nuttig om terug te blikken naar de bron van ons democratisch denken. Neem alleen al de figuur van Montesquieu die met zijn scheiding der machten de basis legde voor onze huidige rechtsstaat. Veenbaas situeert de Verlichting echter al veel vroeger, namelijk bij Spinoza, en terecht. Sommigen beschouwen hem zelfs als de stamvader van de Verlichting. Hij verdedigde al in 1670 de vrijheid van denken en de gewetensvrijheid. Recensie door Mathias De Clercq.

Op de bres voor mei 68 - Dirk Verhofstadt

Het wordt hoog tijd dat de echte progressieven in de tegenaanval gaan en de realisaties van mei 68 weer publiekelijk verdedigen en zelfs verder doorzetten. Die beweging betekende immers de definitieve doorbraak van het filosofisch liberalisme doorheen alle geledingen van de maatschappij. De vrijheid en het recht op zelfbeschikking gold niet langer als een voorrecht voor enkele gegoeden en intellectuelen, maar werd een algemene bevrijding van de mens, in het bijzonder van de vrouw, uit het keurslijf van de religieuze dogma’s.