All in Boeken
Nostalgie en het verlangen naar vroeger zijn sterke wapenen voor populistische partijen en politici die inspelen op die angsten en onzekerheden, en daarmee het vooruitgangsgeloof steeds meer ondermijnen. Tegen die trend in schreef de jonge Nederlandse filosoof Rutger Bregman het indrukwekkende boek De geschiedenis van de vooruitgang waarin hij wijst op tal van opmerkelijke resultaten die de mens in de loop van de geschiedenis heeft verwezenlijkt. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Parijs, 7 januari 2015. Twee geradicaliseerde moslims schieten tien redactieleden van Charlie Hebdo neer. Frankrijk en de wereld reageren geschokt. De aanslag en de reacties daarop doen niet alleen vragen rijzen over vrijheid van meningsuiting en godsdienstkritiek, ze getuigen ook van een algemene radeloosheid over politieke ideeën die de samenleving vorm moeten geven. In Macht en onmacht verkent Tinneke Beeckman de oorzaken van deze maatschappelijke vertwijfeling. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De ketter en de kerkvorst is een geslaagd interview. Toch vrees ik dat na lezing de echte gelovigen en atheïsten op hun standpunt zullen blijven. Interessanter is het effect van dit boek op diegenen die niet langer godsdienstig praktiseren, maar latente gelovigen zijn gebleven vanuit traditie en gewoonte. Zij hebben de warrige taal van Léonard over God, Adam, Maria, het vagevuur en dergelijke al lang achter zich gelaten. Maar of ze dan helemaal aansluiten bij de strakke logische redeneringen van Vermeersch is nog maar de vraag. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Vurige Tong is dan wel autobiografisch, het is vooral een literaire parel waarin Ann De Craemer het schuldgevoel dat de kerk mensen aanpraat, zeg maar ‘de terreur van de angst’ voor de bestraffende God, ingenieus blootlegt. Alsook de manier waarop de kerk het arme volk dom houdt en het rijke bevoordeelt; veel daarvan heeft te maken met het gebrek aan mondigheid dat de kerk en de katholieke scholen bewust in stand houden. Blijf braaf en zwijg. En Ann De Craemer beschrijft dit met verve. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In zijn goed gedocumenteerde boek God in de oorlog geeft de Nederlandse historicus Jan Bank een gedetailleerd antwoord op de vraag wat de kerken en de geestelijken al dan niet deden om met hun onmiskenbaar groot moreel gezag een einde te maken aan het enorme bloedbad dat zich in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog afspeelde. Dit boek is een zoveelste verpletterend bewijs van de onmacht, zelfs onwil, van de kerken in het algemeen en van de paus in het bijzonder, om hun naasten te helpen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Van Amerongen heeft het niet begrepen op de doorgaans romantische biografieën die na de dood van Mozart in veelvoud verschenen. De romantiek, zo stelt hij, zorgde ervoor dat zowat alles uit vroegere perioden ‘werd vervalst, verdraaid, versentimentaliseerd en verchristelijkt’. Dus ook het leven en de dood van Mozart. Daarmee gaat hij in tegen de overgeleverde en traditionele geschiedschrijving waarin de dood van de componist wordt toegeschreven aan allerlei complotplannen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het Belgisch labyrinth van Geert Van Istendael is intussen een klassieker in onze letteren. De eerste versie verscheen in 1989 en werd onmiddellijk positief onthaald. Intussen heeft de auteur het al vier keer grondig herwerkt en is het telkens nog beter geworden. In 2011 verscheen zijn laatste aangevulde versie met een tekening van Gal op de voorkaft waarop Bart De Wever en Elio Di Rupo in een kluwen van draden verwikkeld zitten, met in het midden Manneke Pis die een serieuze straal omhoog spuit. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit boek van Amos Oz over de geschiedenis van de Joden en de oprichting van de staat Israël, geeft een indrukwekkend beeld van de toenmalige tijdsgeest, de onpeilbare woede, het verdriet, de angst, de hoop op betere tijden onder de Joden. Het boek is vooral een literair meesterwerk. Zijn beschrijving van de uren vóór de beslissing van de Verenigde Naties over het lot van Israël getuigt van een ongekende virtuositeit waarin Oz beelden schetst die via geen enkel ander medium kunnen worden weergegeven. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Wie religie omarmt als een middel tot emancipatie moet beseffen dat dit als een paard van Troje ook alle negatieve aspecten ervan mee binnenbrengt. ‘Flirten met religie is een dans macabre’, schrijft Floris van den Berg. Hij lanceerde in Nederland een opmerkelijke campagne om het atheïsme meer bekendheid te geven en mensen aan te zetten om na te denken over de waarheidsclaims en privileges van religies. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Over het leven in de Islamitische Republiek Iran en haar strijd voor vrouwenrechten in haar land verscheen het boek Lopen tegen de wind van de Iraanse activiste Darya Safai. Zij groeide na de revolutie op in de Islamitische Republiek, studeerde tandheelkunde aan de universiteit van Teheran en was samen met haar echtgenoot Saeed betrokken bij de studentenprotesten in 1998. Ze vluchtte met haar man naar Turkije en in 2000 naar België. In 2014 stichtte ze de actiegroep Let Iranian women enter their stadiums. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De 20ste eeuw, die zo hoopvol begon met de wereldtentoonstelling in Parijs, ontspoorde in een van de meest gruwelijke van de menselijke geschiedenis. Daarvoor staan Ieper, Neurenberg, Guernica, Kolyma, Auschwitz, Dresden, Hirosjima, Tjernobyl en Sarajevo symbool. Wie de oorzaken hiertoe beter wil begrijpen kan niet voorbij aan de Eerste Wereldoorlog. Over het ontstaan van de nieuwe tijd schreef de Canadese historicus Modris Eksteins het indrukwekkende boek Lenteriten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Jongeren moeten niet studeren om later veel te verdienen wel om kennis te verwerven, zegt Zakaria. Via een liberal education zijn ze in staat tot meer empathie en respect voor de ander. Lof van de geesteswetenschappen is dan ook een hartstochtelijk pleidooi voor een brede verwerving van kennis op alle vlakken, een onderdompeling in filosofie, literatuur en geschiedenis als wapens tegen eenzijdigheid en populisme. Het boek moet dan ook breed gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Savater opent met Kant over de Verlichting: ‘Sapere aude!’ of ‘Durf je eigen verstand te gebruiken!’ waarmee hij resoluut stelling neemt voor het het recht op zelfbeschikking van elke mens, zonder evenwel de plicht tegenover de medemens te vergeten. Zo houdt hij een gepassioneerd pleidooi voor een democratisch burgerschap waarin ‘iedereen dezelfde aanspraak kan maken op veiligheid en welzijn, maar ook dat iedereen dezelfde verplichtingen heeft daaraan bij te dragen’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit boek vormt het tweede deel van zijn autobiografie. In Geluk beschreef Konrad zijn herinneringen aan de Jodenvervolging en de periode vlak na de Tweede Wereldoorlog. Nu pakt Konrad de draad weer op in 1945. Hij schrijft over zijn studententijd, over het beslissende jaar 1956, over het ontstaan van zijn schrijverschap en de donkere vijftien jaar waarin hem in Hongarije een publicatieverbod was opgelegd. Ondanks het feit dat hij de kans had om naar het Westen te emigreren bleef Konrad in Hongarije. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Geschichte eines Deutschen – Die Erinnerungen 1914-1933 van Sebastian Haffner, één van de belangrijkste naoorlogse Duitse schrijvers, is een indrukwekkend boek. Bij zijn overlijden op 2 januari 1999 bleek zich in zijn nalatenschap een nooit gepubliceerd manuscript te bevinden dat in april 2001 in het Nederlands werd vertaald en uitgegeven onder de titel Het verhaal van een Duitser. Het boek leidt ons door het Berlijn van de jaren 1914 tot 1933 zoals beleefd door de eigenzinnige jongeman Haffner. Recensie door Dirk Verhofstadt.
‘Een opvallend kenmerk van het democratische leven in de huidige tijd is dat de burgers bijna overal gefrustreerd zijn over de politiek,’ zo luidt de eerste zin van het boek Politiek en moraal. Filosofie voor het publieke debat van de Amerikaanse politieke filosoof Michael Sandel. Hij behoort tot de communitaristische stroming en levert dan ook felle kritiek op het liberale democratische samenlevingsmodel en op de betrokken politici. Die zijn volgens hem niet langer bezig met de grote vraagstukken die ‘ertoe doen’. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De Medina-moslims lijken vandaag het pleit te winnen. Ze hebben een radicale aanhang, veel middelen (van onder meer Saoedi-Arabië), trekken veel media-aandacht en beschikken over cohesie. En toch gelooft Ayaan Hirsi Ali dat er een islamitische reformatie komt, onder meer geholpen door het internet. Want ook gewone moslims willen een beter leven voor zichzelf en voor hun kinderen en zien met lede ogen de moordaanslagen van IS en Boko Haram. Het is nu aan ons, westerlingen, ketters, zoals Ayaan Hirsi Ali te steunen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Susan Neiman kreeg wereldwijde bekendheid met haar boek Het kwaad denken. Een andere geschiedenis van de filosofie en wordt samen met Martha Nussbaum beschouwd als een van de meest invloedrijke filosofen van onze tijd. In Het kwaad denken toonde ze aan dat het probleem van het kwaad noch behoort tot de ethiek, noch tot de metafysica, maar eerder de band tussen beide vormt. Daarmee geeft ze indirect aan dat de vraag naar de zin van het leven op zich niet te beantwoorden is. Dit is een indrukwekkend boek, vooral voor filosofen en ethici. Recensie door Dirk Verhofstadt.
D66 is de Nederlandse sociaal-liberale partij die vijftig jaar geleden werd opgericht door 44 personen met Hans Van Mierlo als voorzitter. Vanaf het begin zette de partij zich in voor de democratisering van de samenleving, voor de geestelijke vrijheid en individuele ontplooiing van de burgers, en met succes. Bij de verkiezingen van 1967 haalde het vanuit het niets 7 zetels. Hoe D66 daarna verder evolueerde, verkiezingen won en verloor, en een politieke factor van belang is, lees je in dit beklijvende boek. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In de inleiding nodigt Blom de lezer uit tot een gedachte-experiment. Hij vraagt om alle kennis en herinneringen aan de jaren ná 1914 uit het geheugen te wissen om op die manier onbevangen die aanloopjaren naar de Grote Oorlog te kunnen vatten. Hierdoor dompelt hij de lezer als het ware onder in de tijdsgeest van toen, iets wat hem wonderbaarlijk lukt. De eeuw begon trouwens met een indrukwekkende wereldtentoonstelling in Parijs die bezocht werd door niet minder dan 50 miljoen bezoekers. Recensie door Dirk Verhofstadt.
